بررسی فضایی پادگانه های حوضه ی قزل اوزن در ارتباط با ...

بررسی پادگانه‌های رودخانه‌ای از عمده‌ترین مباحث مربوط به ژئومورفولوژی رودخانه‌ای است. پادگانه‌های رودخانه‌ای توسط ژئومورفولوژیست‌ها به‌عنوان یکی از لندفرم‌های محیط‌های آبرفتی و میراثی از چینه‌شناسی، به‌منظور درک شرایط تکتونیکی و آب‌وهوایی به‌طور گسترده موردبررسی قرار می‌گیرد. رودخانه‌ی قزل‌اوزن به‌عنوان یکی از طویل‌ترین سیستم‌های رودخانه‌ای کشور به شرایط اقلیمی، لیتولوژیکی و تکتونیکی به‌خوبی پاسخ داده است. برای بررسی تأثیر آب‌وهوا بر پادگانه‌های این رودخانه، با استفاده از نقشه‌های توپوگرافی و زمین‌شناسی منطقه، نرم‌افزارهای رایانه‌ای Arc GIS, Global Mapper & Excel و داده‌های اقلیم‌شناسی، نقشه‌های هم‌دما و هم بارش ترسیم گردید. با استفاده از آثار سیرک‌های یخچالی باقی‌مانده در نقشه‌های توپوگرافی زنجان، قرنقوچای و کردستان، ارتفاع برف مرز دائمی کواترنری، به روش پورتر برآورد شد. نقشه‌های هم‌دما و هم بارش گذشته، با استفاده از آنومالی حرارتی و رطوبتی ترسیم گردید. بررسی پادگانه‌ها در بالاتر و پایین‌تر از خط تعادل آب‌ویخ گذشته دال بر این است که تأثیر یخچال بر شکل‌گیری پادگانه‌ها بستگی به وضعیت ارتفاعی اطراف حوضه داشته است. ارتفاع برآورد شده از روش ارتفاع کف سیرک پورتر حاکی از آن است که حدود 5/7 درصد مساحت حوضه در دوره‌های سرد کواترنری تحت تأثیر فرایند یخچالی بوده است. بر اساس ارتفاع خط تعادل آب‌ویخ، در آن زمان، 65 درصد از حوضه، تحت تسلط فرایند مجاور یخچالی، امکان متأثر شدن از جریان یخچالی منشعب شده از سیرک را داشته است اما شواهد میدانی حاکی از آن است که فقط یخچال‌های تغذیه‌شده از کوه‌های مرتفع توانسته‌اند در شکل‌گیری دره‌های U شکل و تراس‌های آبرفتی نقش داشته باشند. در زیرحوضه‌های زنجان رود، انطباق آبراهه‌ها و زبانه‌های یخچالی بر گسل‌های منطقه، دره‌های آبی-یخچالی- تکتونیکی را ایجاد کرده است که هرچند نسبت به دره‌های واقع در سراب قزل‌اوزن عمق کمتری دارند ولی تفاوت ارتفاعی آن‌ها نسبت به دشت‌های منطقه به‌گونه‌ای است که می‌توان آن‌ها را به‌عنوان نمادی از آشوب منطقه دانست. مبانی نقشه برداری حرفه ای...